Cylchgronau Cymru

208 MARWOLAETH ARFONWYSION. gwasanaethyddion, neu trwy gymmeryd un j neu ychwanego honynt ymaith, megis yn yr \ enghreifltiau uchod. Trwy ddefnyddioldeb y rhai hyn y gwahaniethir y menywaidd oddiwrlh y gwrrywaidd, a'r Uiosog oddiwrth yr unigol ; megis n^o, brenhin ; na^O» brenhines; O'sSd, brenhinoedd, rvoSc, brenhinesau, &c. Y maent hefyd yn ar- wyddion y gwahanol dreigliadau (conjuga- tions,) ac yn arwyddion berfau diffygiol; hynny yw, berfaa a fyddo yn colli un neu ychwaneg o'u Hythyrennau gwreiddiol; ac yn arwyddion Benoni, Pahul, &c. Yr hynottaf o'r gwasanaethyddion ydyw n, ♦, a 1. -Defnyddir yr He yn gadarn, yn berthynasol, ac yn ymofyniadol; ac weithiau heb un arwyddoccad ntillduol, megis y ban- rog Groeg. Pan ei defn\ddir fel alddodiad i enw lle, arwydda fudiad tua'r lle hwnnw. Iod addefnyddir i tlurfio y trydydd person gwrrywaidd o ferfau; pan osodir hi ar ol y llythyren wreiddiol gyntaf, noda ganlyniad Benoni; os ar ol yr ail lythyren wreiddiol, noda ganlyniad Pahul; yr un modd gwa- haniaetha Epoil oddiwrth Epol; defnyddir hi yn olddodol yn lle rhagenw. Iod, neu Nì, a arwydda myfi, neu yr eiddcf fi. Vau ydyw y llythyre» gyssylltiadol yn yr Hebr- aeg; defnyddir hi weithiau, medd Esgob Lowth, heb unrhyw achos neillduol yn galw am hynny. Arwydda ac, a, ar, &c. Def- nyddir hi yn gymhariaethol, megis Felly, er hynny, &c. Y roae hefyd yn cael ei def- nyddio yn naccaol, Na'th, na, &c. Pan gyfleir hi ar ol y llythyren wreiddiol gyntaf, y mae yn dynodi Benoni, megis *rj31ö, ym- weled; ac ar ol yr ail lythyren wreiddiol, y mae yn dynodi Pahul, megis **1pS, sef ym- weliad mynedol. Deínyddir hi hefyd yn ffurfiad berfau diffygiol,ac y modd ammhen- nodol; ac y mae yn gwasanaelhu fel rhag- enw, ac yn arwyddo Ni, yr ciddom ni, &c. Y mae y rhagenwau weithiau yn ymddangos megis pe byddent%n ormodol; oblegid def- nyddir rhagenw pennodol ac un olddodol weiihiau am yr un person—-weithiau y per- thynasol ac y personol; ac y mae y perthyn- asol yn aml yn ormodol, yn gymmaint ag ei defnyddir gydag y rhagflaenol; o leiaf, felly yr ymddengys i ni, wrth gymharu Grammadegau gwahanol ieithoedd. Y roae yr Ysgrythyrau Sanctaidd wedi cael eu llefaru yu yr iaith hon, mewn am- ryw ddulliau o ymadroddi; weilhiau yn syml ac eglur, bryd arall yn farddonawl; weilhiau yn ffigorawl, arwyddluniadawl, &c; weithiau mewn gormoddiaith, bryd arall yr fyriaith (elliptical;) weithiau mewn gwawdiaith, yn gyfriniol, &c.; bryd arall yn llythyrennol. Heblaw hynny, y maerhyw neillduolion yn perthyn i'r iaith— geiriau anghyffredin a dieithr, ymadroddion a ffurf o eiriau anghynnefin mewn rhydd- iailh, hyfder ac eondra mawr, am fod yr ys- grifenwyr dan ysprydoliaeth Duw, ac yn genhadon drosto; newidiad aml a disym- mwth obersonau, a thraws-osodiad o'r am- serau; ac yn ddiweddaf, y mae yr iaith farddonawl yn cynnwys rhyw hynodion per- thynol iddi ei hun, mewn llythyrennan, sill- ebau, &c. ar derfyn geiriau; math o drwy- dded yn cael ei chaniattau i farddoniaeth ym mhob gwlad ac oes, yr hyn ni ellir ei egluro yn rhwydd. heb fod yn hyddysg iawn yn yr Hebraeg; gan hynny gwell ymattal. Wrth gymharu y pethau uchod a'u gilydd, y mae yn amlwg i bob darllenydd ystyriol, mai nid gorchwyl hawdd ydyw cyfieithu o hen iaith farw, heb neb yn ei siarad ; oblegid y mae yn ddyledswydd ar bob cyfieithydd i as- tudio dull ei awdwr, i nodi allan neilldu- olion ei style, i efelychu ei arddrych, ei agwedd, ei osgo, a chan belled ag y byddo yn alluadwy hyd yn nod ei lais; mewn gair, i roddi tebygolrwyddcywira tharawiol o'r iaith wreiddiol. Heb hyn, ni ellir bob amser gael gafael yn, nac egluro i eraill, wir feddwl yr awdwr neu awduron; a chaiff ei osod allan yn annhebyg iddo ei hun, mewn gwisg ag a fyddo yn ymddangos yn hyll a hagr i bawb cydnabyddus âg e,f. Y rhan bennaf o waith cyfieithydd ydyw, rhoddi allan feddwl geiriau ac ymadroddion ei aw- dwr yn eu Uawn ystyr; ond nid y cwbl ; rhaid iddo hefydymdrechu boddio,a boddio hefyd ti wy yr un moddion, os bydd bossibl, ag y boddiai ei awdwr. Pwysigrwydd y matter,a'r angenrheidrwydd o gadw at Jy- thyren y wreiddiaith, a gyfyngodd gyfleith- wyr yr Ysgrythyrau o fewn terfynau culion, nes gadael Hawer iawn o eiriau Hebraeg heb eu cyfieithu.ac efelychu cystrawiad yr iailh honno; ag y mae hir ymarl'eriad a'r dull hwn wedi ein gwneuthur yn gyfarwydd ag ef, yn gymmaint a'i fod wedi cyd-dyfu a ni o'n mebyd. Ltanelli. Peiriannydo. WARWOLAETH ARFONWYSION. Gan fod ìiiai yn ystyried bod y Feirnladnetb a yinddaiigosodd rai inisoedd yn ol yn y Dysged- lydd ar y Mjawrnadau er coffadwriaethani ydiwedd-