Cylchgronau Cymru

LLYTHYR I. AT Y PARCH. D. CHARLES. 2Î7 newydd yn hanes y Methodistiaid; ac y mae eich pennodiad chwi i fod yn Athraw yr Athrofa hon, wedi eicb gwneuthur yn fwy cyhoeddus nag yr oeddych o'r blaen, ac yn wrthrych o ryw gymmaint o sylw cyff- redinol gan drigolion y Dywysogaeth, am ryw hyd o leiaf. Aeth canrif gyntaf Me- thodistiaeth heibîo; o leiaf y mae trefniant crefyddol y Corph hwn yngbylch dechrea -ar ei ail ganrif, a hynny o dan amgylchiadau tra gwahanol, ac o dan lywodraeth yspryd tra gwahanol i hwnnw a berchennogid gan ei seilwyr, pan aetbant allan i grynhoi a ffuríìo cymdeithasau perlhynol i'r cyfenwad dan sylw. Seilwyr Corph y Methodistiaid, fel y mae yn hyspys i chwi, Barchedig Syr, oeddynt Offeiriaid o'r Eglwys Sefydledig, ar ba rai y syrthiodd yspryd cyntefig Me- thodistiaeth; y rhai mewn gwres mawr a aethant allan ar hyd a lled y wlad, gan gasglu lluoedd o bobl yngbyd; ac er na éllir cyfiawnhan llawer o'u hymddygiadau, bydd eu henwao a'u coffadwriaeth yn ar- ogli yn beraidd ym mben myrdd o oesau. Er mwyn cael cynnortbwywyr i'r Offeiriaid crybwylledig, ac er mwyn cyflenwi y diffyg- ion o niferi digonol o wyr mewn urddau es- gobawl, galwyd ar amryw leygion o blith y bobl, er mwyn bod yn gynghorwyr ac yn Hefarwyr, i gadarnhau y Corph nèwydd- ffurfiedig, ac i helaethu ei derfynau ym mhell ac yn agos. Yr oedd y cynghorwyr cyntefig hyn, er yn dra anwybodus a diffyg- iol mewn dysg, yn ddynion gwresog, gwrol eu meddyliau, diflino yn eo llafur, ac ar eu bedyn haf a gauaf, trwy oerni a gwres, yn helaethu Methodistiaeth, nes ei sefydlu braidd yra mhob tref ac ardal drwy holl Gymru. Yr oedd y rhai hyn yn ddynion di- ymyrgar, heb ddim mewn golwg ganddynt ond codiad a llwyddiant Methodistiaeth ; a chyn pen ychydig o flynyddoedd yr oedd Uawer o Gapeli wedi en hadeiladu, llawer yn cael eo badeiladu, a Methodistiaeth er- byn byn yn cael nodded amryw o'r mawrion, am ei bod yn dadblygu ei hun yn beddwch, llonyddwch, a thawelwch y rhai a'i proffes- ent. Yr oedd agweddiad y Corph Method- istaidd, pan yr ymunodd eîch dìweddar barchedig daid,ThomasCharles o'r Bala, âg ef, o'r fatli ag a berthynai iY rhai a broíìcs- cnt yr cgwyddorion cyntcfig; nid oedd neb yn ymyrraelh llai ft pholitics, neb yn gwasgu mwy ar yr angenrheidrwydd o ufuddhau i'r a w J u rd o J a u, :Ieb yn siaraJ yn fwy [>urchus ain orddas, na neb a g w c 11 (e inilad ganddynt at yr Eglwys Sefydledig na'r Me- thodistiaid. Rhoes eich taid egni adnew- yddol i'r Corpb Methodistaidd, trwy ei lafur, trwy ei ddysg, trwy ei ymweliadau mynych ft'r cynnulleidfaoedd, trwy eiys- grifeniadau, ac yn bennaf trwy ei lafur gyda'r Ysgol Sabbothol; ond ni ddisgynnodd i'r bedd, beb weled y lefain yn lefeinio yr holl does; ni ddisgynnodd i'r bedd, heb ymofidio oblegid gweled y Methodistiaid yn encilio yn gyflym oddiwrth yr hen egwydd- orion; ond tebygol na ddaeth i'w galon erioed feddwl y buasai ei ŵyr yn brif lywydd y peiriant ag sydd wedi dechreu chwyrn- falu athrawon i'r Corph Methodistaidd, a ddilëant yn Hwyr olion yr hen yspryd a'r hen ddysg o'r gjfundrefn, gan ei fforfio i'r fath agweddiad. fel, pe cjfodai Thomas Charles o'r bedd, nad adwaenai ef yn yr on o'i rannau. Barchedig Syr; er chwyldroad Corph y Methodistiaid yn Sasiwn Llandilo Fawr, flynyddau yn ol, y mae a'r lithrigfa ; yn ym- symmnd yn ol ac ym mlaen, heb wybod pa le i gael glann, na pha le i aros; Y mae deddfao Sasiwnau wedi metho gwneuthor y Corph yn arosol; y mae y Deed wedi methu gwneuthur y Corph ynarosol; ymaeHen- adoriaeth wedi metho gwneuthur y Corph yn arosol; ac y mae ei athrawon a'i aelodau,' nifer liosog iawn o honynt, wedi eu medd- ianno yn gyfangwbl âg yspryd gwyllt yr oes, fel nad erys o fewn un terfynao, ond dryllia ei holl ddeddfau, gan gyhoeddi dros repub- licaniaeth a rebeldod yr Independiaid! Nì chrybwyllafam freiniau na iawnderao; ond a bod y Methodistiaid yn ystyried nad ydynt yn en mwynhau i'r graddau bynny ag y dylent, a bod yn gyfiawn iddynt eu mwyn- hau mewn mwy o helaethrwydd, mi a ofyn- naf, O ba yspryd y mae y Methodistiaid yn bresennol ? Ffeithiau a brofant eu bod mewn yspryd chwerw iawn; ffeithiau a brofant eu bod mewn yspryd digllon iawn; ffeitbiao a brofant eu bod mewn yspryd cynhyrfÎM iawn; a ffeithiau a brofant nad ydyw eo byspryd o Dduw l A ydyw aor y Meŵod- istiaid wedi tywjllu ? Y mae wedì tywyllu. Aydywaurcoeth da y Methodistiaid wedì newîdfl" Ý mae wedi newid. Y mae ytro rhyfeddafwedi cymmeryd Ue ar y Method- istiaid, ag a gymmerodd le ar unrhyw gorph civí'yddol erioed! Y mae aelodau y Me- thodistiaid wedî eu cjnhyrí'u i l'uth o gyn- ddaredd ynjerbyn yr Eglwys Se.ydledig! Y mae ẅèdî myned jv arferiad cyil'rcdin- gan