Cylchgronau Cymru

YR HAUL. Rhif. 166. EBRILL, 1849. Cyf. XIV. TYMHER GREFYDDOL YR OES. Nid oes dim ag sydd yn gofyn am wyliadwriaeth ddyfalach na chrefydd; oblegid y fath ydyw cnawd, anianoldeb, a llygredigaeth dynion, fel ag y mae crefydd yn rhydu yn uniongyrchol, oni fydd yn cael ei gloywi yn barhaus o ddydd i ddydd. Y mae crefydd, yn ei han- fod a'i hanianawd ei hun, yn bur, yn lân, ac yn loyw, pan ag y mae yn ei gorsaf briodol ei hun ; ond yn nhrafodiaeth dynion â hi, y mae yn rhydu, ac megis yn casglu parddu, ac yn myned yn anhawdd i'w had- nabod, hyd yn nod yng nghanol ystwr mwyaf y bobl am dani. Y mae pob sefydliadau, dwyfol a dynol, yn ymlygru mewn amser, a hynny oblegid y llygredigaeth sydd ynglŷn â theulu Adda; o ganlyn- ìad, y mae diwygiadau yn angen- rheidiol i gymmeryd lle o bryd i bryd arnynt; ond fel ag y mae gwaethaf y modd, y mae y diwyg- iadau a wneir, ac a elwir felly, yn fynych yn ychwanegu ät y llygred- igaethau, nes o'r diwedd y byddo y digwyddiadau eu hunain yn llwyr o'r golwg yn y pentyrrau sothach a gyssylltir â hwynt. Gall fod cyn- niwein-'ydd mawrion mewn gwlad i'r addoliadau cyhoeddus; gall fod llawer iawn o bregethu, o wèddio, ac o ddarllen ; gall yr ordinhadau fod yn cael eu gweinyddu yn rheel- aidd; a gall fod gwlad o ddynion yn siarad yn grefyddol, ac yn me- ddwl eu bod yn grefyddol hefyd ; ac ar yr un pryd bod crefydd y wlad honno yn dra llygredig, ac ym mron a bod o'r golwg. Ystyrir Cymru gennym ni, a chan ddieithr- iaid hefyd, yn wlad grefyddol iawn, a'r trigolion braidd yn gyffredinol dan erTeithiau crefydd; yn fwy nag un wlad drwy gred; ond erbyn chwilio imewn i bethau, ac ystyried pethau yn eu cyflwr a'u hansawdd wir eu hunain, ef allai y ceir bod ein cref- ydd ni y Cymry dan lawer iawn o Iwch, yn dra llygredig, a'i bywyd yn llonydd; ac felly y ffrwythau hynny, ag y sonir am danynt yn yr Ysgrythyrau Sanctaidd, ddim mor gynnyrchiol yn bresennol yn ein plith ag y gweiwyd hwynt flyuyddau yn ol, Nid amcan yr ysgrifennydd yn yr erthygl presennol ydyw bwrw ar, nac yn y mesur lleíaf warth- ruddo nac Eglwyswyr nac Ymneill- duwyr, nac uurhyw enwad cref- yddol yn ein plith ; ond edrych ar, a chymmeryd golwg ddiragfarn ar dymher grefyddol yr oes; a phwy a ŵyr na wneir y cyfryw argraph ar feddyliau dynion o ddylanwad, fel ag i'w dwyn i gymmeryd y mat- ter dan eu hystyriaethau, ac yn y pen draw i ddwyn diwygiad oddi amgylch ?